Dom Anny Frank: Zachowanie dziedzictwa

W samym sercu Amsterdamu stoi budynek, który stał się potężnym symbolem ludzkiej odporności i ponurym przypomnieniem jednego z najciemniejszych rozdziałów historii. Dom Anny Frank przy Prinsengracht 263 przyciąga ponad milion odwiedzających rocznie, co czyni go jednym z najczęściej odwiedzanych muzeów w Holandii. To historia o tym, jak zwykły dom nad kanałem stał się niezwykłym muzeum poświęconym zachowaniu pamięci o Annie Frank i edukowaniu świata o konsekwencjach dyskryminacji i rasizmu.

Od pomieszczeń biznesowych po ukryte schronienie

Budynek przy Prinsengracht 263 został zbudowany w 1635 roku, typowo dla domów nad kanałem zbudowanych w Złotym Wieku Amsterdamu. W latach czterdziestych XX wieku mieściły się w nim biura i magazyn firmy Opekta, która sprzedawała pektynę do produkcji dżemu, oraz Pectacon, która produkowała przyprawy. Obie firmy były prowadzone przez Otto Franka, ojca Anne.

Historyczne znaczenie budynku leży w jego tylnym aneksie, który stał się kryjówką dla rodziny Franków i czterech innych Żydów podczas nazistowskiej okupacji Holandii. Przestrzeń ta, znana jako "Tajny Aneks" (Het Achterhuis), składała się z kilku małych pokoi dostępnych tylko przez regał, który ukrywał wejście.

To, co czyniło tę kryjówkę wyjątkową, to jej lokalizacja w funkcjonującej dzielnicy biznesowej. Podczas gdy frontowa część budynku nadal działała jako biznes podczas wojny, Tajny Aneks pozostawał niewykryty przez 25 miesięcy, od lipca 1942 r. do sierpnia 1944 r., kiedy to jego mieszkańcy zostali zdradzeni i aresztowani.

Droga do ochrony

Po zakończeniu wojny, gdy Otto Frank dowiedział się o śmierci żony i córek, stanął przed pytaniem, co zrobić z budynkiem. Początkowo nie było planów zachowania go jako miejsca pamięci. W rzeczywistości budynek został przeznaczony do rozbiórki w latach 50. w ramach projektu odnowy miejskiej.

Publikacja pamiętnika Anne, najpierw w języku niderlandzkim w 1947 roku, a później w języku angielskim i innych językach, przyciągnęła międzynarodową uwagę do jej historii. Gdy pamiętnik zyskał światowe uznanie, budynek przy Prinsengracht 263 zaczął przyciągać ciekawskich odwiedzających, którzy chcieli zobaczyć miejsce, w którym Anne napisała swój słynny pamiętnik.

W 1955 r. plany wyburzenia dzielnicy zostały upublicznione, co wywołało obawy o los budynku. Holenderscy obywatele, dziennikarze i znane osobistości rozpoczęli kampanię na rzecz jego ocalenia. W odpowiedzi na naciski opinii publicznej firma Berghuisstichting zajmująca się nieruchomościami zakupiła budynek w 1957 r., aby zapewnić jego zachowanie.

Założenie Fundacji Anny Frank

Punkt zwrotny nastąpił w 1957 roku wraz z założeniem Fundacji Anny Frank (Anne Frank Stichting). Otto Frank był ściśle zaangażowany w tworzenie tej organizacji non-profit, której misją było zachowanie budynku i promowanie ideałów wyrażonych w pamiętniku Anne.

Fundacja stanęła przed wieloma wyzwaniami związanymi z przekształceniem zniszczonego budynku w muzeum. Dom frontowy wymagał znacznej renowacji, podczas gdy Tajny Aneks został zachowany tak autentycznie, jak to tylko możliwe - opróżniony z mebli, tak jak został pozostawiony po aresztowaniu, na prośbę Otto Franka.

3 maja 1960 roku Dom Anny Frank został oficjalnie otwarty dla publiczności. Królowa Holandii Juliana wzięła udział w ceremonii otwarcia, podkreślając narodowe znaczenie tego miejsca. Początkowo muzeum było niewielkie i skupiało się głównie na zachowaniu Tajnego Aneksu jako miejsca pamięci.

Ewolucja muzeum

We wczesnych latach istnienia muzeum było minimalistyczne, z niewielką liczbą tekstów objaśniających i eksponatów. Zwiedzający przychodzili przede wszystkim zobaczyć sam Tajny Aneks. Głęboka cisza pustych pomieszczeń, z jedynie śladami na ścianach wskazującymi, gdzie kiedyś stały meble i zdjęciami Anne wciąż przyklejonymi do ściany, stworzyła potężne emocjonalne doświadczenie.

Podejście muzeum ewoluowało znacząco na przestrzeni dziesięcioleci. W 1971 roku fundacja zakupiła sąsiedni budynek pod numerem 265, umożliwiając jego rozbudowę. Dalsze remonty w latach 90. stworzyły więcej miejsca na programy edukacyjne i wystawy.

Gruntowna renowacja zakończona w 1999 roku dodała szklaną konstrukcję łączącą budynki i stworzyła dodatkową przestrzeń wystawienniczą, zachowując jednocześnie historyczną integralność Tajnego Aneksu. Remont ten obejmował również budowę kawiarni i księgarni.

Ostatnia duża renowacja, zakończona w 2018 r., jeszcze bardziej zmodernizowała muzeum, zachowując jednocześnie jego uroczysty charakter. Wejście zostało przeniesione do nowego budynku, a historyczna trasa przez muzeum została przeprojektowana, aby stworzyć bardziej wciągające doświadczenie edukacyjne.

Misja edukacyjna i globalny wpływ

Od samego początku Dom Anne Frank miał podwójną misję: zachowanie fizycznej przestrzeni, w której ukrywała się Anne i inni, oraz edukowanie odwiedzających o zagrożeniach związanych z antysemityzmem, rasizmem i dyskryminacją.

Przez dziesięciolecia zakres edukacyjny znacznie się rozszerzył. Muzeum opracowało wystawy objazdowe, począwszy od "Anne Frank in the World" w 1985 roku, która była pokazywana w ponad 60 krajach. Centrum Edukacyjne Anny Frank we Frankfurcie w Niemczech i Centrum Anny Frank w Nowym Jorku jeszcze bardziej rozszerzyły ten zasięg.

Muzeum wykorzystało nowe technologie, aby zwiększyć swój wpływ edukacyjny. W 1999 roku uruchomiło swoją stronę internetową, zapewniając wirtualny dostęp do Tajnego Aneksu. W 2010 roku Dom Anny Frank opracował aplikację mobilną i wycieczkę w wirtualnej rzeczywistości, umożliwiając ludziom na całym świecie wirtualne poznanie kryjówki.

Muzeum stworzyło również materiały edukacyjne dla szkół, współpracując z instytucjami edukacyjnymi na całym świecie w celu opracowania programów, które wykorzystują historię Anne do dyskusji na temat praw człowieka, dyskryminacji i znaczenia demokracji.

Wyzwania i kontrowersje

W swojej historii Dom Anny Frank stawiał czoła różnym wyzwaniom. Rosnąca liczba odwiedzających - z 9 000 w pierwszym roku do ponad 1,2 miliona rocznie przed pandemią COVID-19 - stworzyła wyzwania logistyczne i zrodziła pytania o równowagę między dostępem a ochroną.

Muzeum spotkało się również z krytyką i debatą na temat jego ukierunkowania. Niektórzy krytycy twierdzili, że powinno ono kłaść większy nacisk na specyficznie żydowski charakter Holokaustu, podczas gdy inni chwalili jego szersze podejście do praw człowieka.

W ostatnich latach muzeum starało się rozwiać te obawy, poprawiając prezentację kontekstu historycznego, zachowując jednocześnie znaczenie dla współczesnych kwestii dyskryminacji i uprzedzeń.

Dom Anny Frank dzisiaj

Dzisiejszy Dom Anny Frank to wyrafinowane muzeum, które łączy w sobie ochronę historyczną z nowoczesnymi technikami edukacyjnymi. Zwiedzający podążają trasą, która umieszcza historię Anny w szerszym kontekście prześladowań Żydów w czasach nazizmu i Holokaustu.

Muzeum wykorzystuje cytaty z pamiętnika Anne, zdjęcia, filmy i oryginalne artefakty, aby ożywić tę historię. Podczas gdy Tajny Aneks pozostaje nieumeblowany zgodnie z życzeniem Otto Franka, w domu frontowym znajdują się przedmioty, w tym oryginalny pamiętnik Anne i inne rzeczy należące do ośmiu osób, które się tam ukrywały.

Dom Anne Frank stał się również centrum badawczym, w którym znajduje się obszerna kolekcja materiałów związanych z Anne Frank, rodziną Franków i ich pomocnikami. Badacze wciąż odkrywają nowe informacje na temat różnych aspektów tej historii, od tożsamości zdrajcy po dokładne okoliczności śmierci Anny.

Ponieważ antysemityzm i inne formy dyskryminacji utrzymują się w dzisiejszym świecie, Dom Anny Frank nadal wypełnia swoją misję edukacyjną i uświadamiającą. Zachowując historię Anne i fizyczną przestrzeń, w której pisała swój pamiętnik, muzeum zapewnia, że przyszłe pokolenia będą pamiętać nie tylko o okropnościach Holokaustu, ale także o sile ludzkiej odporności i nadziei w obliczu niewyobrażalnych przeciwności losu.

‍